In mijn coachingspraktijk kom ik het thema rouw tegen. Het is zo belangrijk om goed te kunnen rouwen. Dat weet ik ook uit eigen ervaring. Je wordt heen en weer geslingerd tussen verleden, heden en toekomst, maar om echt goed verder te kunnen gaan met je leven is het van groot belang om tijd en ruimte te nemen voor jouw rouwproces bij het verlies van een dierbare. Ik deel mijn ervaringen met het verlies van mijn eerste kindje Luc en geef tips waarmee je met het verlies om kunt gaan en als je daaraan toe bent ook weer verder kunt gaan met je leven. Luister ook mijn podcast #9 rouwen om een dierbare.
Waarom rouwen zo belangrijk is
Als je een dierbare verliest dan kan het niet anders dat je door een rouwproces gaat. Het grijpt diep in in ons leven. We moeten een dierbare loslaten, afscheid nemen en verder leven zonder deze persoon in ons leven. Dat zet ons leven op z’n kop. Het raakt ons in onze kern en het doet ons beseffen hoe kwetsbaar en kostbaar een mensenleven is. Ik zie rouwen als een werkwoord, het is iets waar we actief invulling aan mogen geven. Voor mij persoonlijk was het heel waardevol om de tijd en ruimte te nemen om bewust te rouwen om het verlies van mijn kindje Luc.
“People are wired for connection”. Professor Robert A. Neimeyer PhD
Ik heb Robert A. Neimeyer horen spreken op een congres over rouw, verlies en betekenisgeving en het raakte me wat hij zei: ‘People are wired for connection’. We zijn als het ware ‘bedraad’ om ons te verbinden met andere mensen. We hechten ons aan mensen. Als we deze mensen verliezen, dan gaan we door een fase van rouw. Hij zei: “Op het moment dat we een geliefd persoon verliezen, of bij het besef van onze eigen sterfelijkheid, moeten we onherroepelijk loslaten en ons opnieuw schikken in een leven dat veranderd is. Om mensen bij een ingrijpend verlies te kunnen begeleiden is geen enkel abstract model adequaat, tenzij het is aangevuld door een oprechte zoektocht naar de lessen die we kunnen trekken uit onze eigen ervaring met verlies.”
Op zoek gaan naar betekenis
Na het verlies van Luc vond ik het moeilijk om het leven weer op te pakken. Voor mijn gevoel was alles veranderd en klopte mijn leven niet meer. Het voelde als elke dag wakker worden in een nachtmerrie. Het verlies van mijn eigen kindje maakte bij mij zulke intense gevoelens van verdriet los, waar ik eerder niet mee bekend was. Het leven had een andere lading gekregen. Ik had het gevoel alsof de spelregels veranderd waren en ik was op zoek naar de betekenis van mijn leven. Het ‘gewone’ leven weer oppakken, was niet goed genoeg meer.
Een creatieve en eigen vorm
Wat me heel erg heeft geholpen om het verdriet toe te laten was om er een creatieve vorm aan te geven. Ik heb heel veel geschreven in mijn journal. Ik schreef bijvoorbeeld over wat we meemaakten, over mijn gevoel en over de gesprekken die ik in gedachten voerde met Luc. Ik heb een fotoboek gemaakt, waarin ik de zwangerschap, de bevalling en de periode erna heb vastgelegd. Soms schreef ik een brief aan hem of maakte ik een gedicht. Ik had een speciaal plekje met een soort van altaartje in huis.
Na een tijdje kwam ik erachter dat ik behoefte had om in een steen te hakken. Juist de emoties die zich niet in woorden lieten vangen wilde ik eruit gooien door in een steen te hakken. Uiteindelijk werd dit een heel mooi gezamenlijk project met mijn toenmalige man. In onze zoektocht om een passende urn te vinden, waren we niet geslaagd. We hebben toen besloten om samen een beeld voor Luc te maken. Hiervoor zijn we afgereisd naar Zuid Frankrijk om daar op een bijzondere plek een week aan ons beeld te werken. Het werd een intense, betekenisvolle en heel bijzondere week, waarin we veel hebben gelachen, intens hebben gehuild en al ons lief en leed in het beeld hebben gestoken. Na een week was het beeld af en kwam de ontlading. We konden het beeld bekijken, vasthouden, maar stonden nog steeds met lege armen.
Met prachtige rituelen geef je rouw een gouden randje
Dat heeft me doen beseffen dat ‘rouwen’ heel waardevol is, maar ik wilde Luc een plek geven in ons dagelijks leven. Juist omdat hij er fysiek niet bij was, wilde ik heel graag dat hij er op een symbolische manier wel bij was. Elke avond bij het eten steken we een kaarsje aan, het kaarsje voor Luc, zodat hij zijn licht schijnt als wij aan het eten zijn. Al mijn dierbaren weten wat het kaarsje betekent en iedereen gaat daar heel respectvol mee om. Elk jaar op zijn sterfdag of geboortedag gaan we naar het strand. Ook dat is een terugkerend ritueel. Ik betrek Noah bij deze rituelen en maak het bespreekbaar. Zo weet hij dat hij een grotere broer Luc heeft en dat Luc niet meer leeft. We hebben eerst altijd gezegd dat Luc een sterretje was. Als we bij een heldere nacht samen naar de sterrenhemel kijken dan mag hij het sterretje van Luc aanwijzen. Zo geven we met prachtige rituelen de rouw om Luc een gouden randje.
Inmiddels heeft Luc veel meer betekenis gekregen in mijn leven. Hij vertegenwoordigt mijn zielsmissie: mijn licht verspreiden en anderen helpen om hun licht te vinden. Ik ben ervan overtuigd dat alles om een reden gebeurt. Daarom is het ook zo passend dat de betekenis van de naam Luc “Licht” is.
In de bijbehorende podcast episode #9 geef ik een aantal hele praktische tips om om te gaan met het verlies en de reacties uit je omgeving. Op welke manier ga jij om met het verlies van jouw dierbare? Het verlies van een dierbare zal je als mens veranderen. Kies ervoor om er een mooier mens van te worden. En weet dat je het niet alleen hoeft te doen. Als ik je daarbij kan helpen, neem dan contact met me op.
Leef voluit, het leven van je dromen. Niet ondanks wat we hebben meegemaakt, maar dankzij!
Liefs,
Kiki
PS. De handen op de foto zijn van mijn zoontje Noah en dochtertje Lauren. Zij verlichten mijn pad net als Luc dat doet.